Với sự phát triển không ngừng của bóng đá hiện đại ngày nay, chiến thuật 442 đã không còn giữ được vị thế của mình và dần bị lật đổ bởi sơ đồ 4231.
Không có tài liệu chính xác thời điểm sơ đồ 4 4 2 ra đời. Tuy nhiên có một sự thật rằng thập niên 80, 90 chính là thời kỳ hoàng kim đã đánh dấu sự xuất hiện của sơ đồ này.
Đôi nét thú vị về chiến thuật 442 dưới thời kỳ hoàng kim
Vào thời điểm thập niên 80, 90 trở về trước rất nhiều đội bóng đã áp dụng chiến thuật 442 và đạt được những thành tựu vĩ đại.
Tiêu biểu là AC Milan dưới thời của Arrigo Sacchi và Fabio Capello, sau đó là Manchester United của Sir Alex. Đây là sơ đồ có khả năng khai thác khả năng của các trung phong điển hình.
Sơ đồ này cũng mang dấu ấn cho những sát thủ trong vòng cấm như Ruud van Nistelrooy, Marco van Basten, Fernando Torres, Hernández Chicharito hay Diego Costa. Tuy nhiên, sơ đồ 4 4 2 đã được biến tấu đôi chút và sử dụng trở thành 4222, 4411, 4312 hoặc 4132.
Điểm yếu duy nhất và cố hữu của chiến thuật 4 4 2 cổ điển và kim cương là quá thiên về đánh trung lộ trong khi 2 cánh lại quá mỏng chỉ với một lớp phòng ngự. Để khắc phục điểm yếu đó hầu hết các huấn luyện viên đều sử dụng cặp tiền đạo có lối chơi biến hóa, di chuyển rộng lấp vào khoảng trống.
Điều này giúp sơ đồ 442 kim cương trở nên cân bằng hơn. Bên cạnh đó 2 hậu vệ biên hoạt động gần như hết công suất khi lên công về thủ liên tục.
Điển hình sơ đồ 442 này ở thời điểm hiện tại chính là Alettico Marid. Huấn luyện viên người Argentina đã khắc phục những nhược điểm bằng cách phòng ngự kết hợp pressing hợp lý.
Lý do 442 trở thành chiến thuật phòng ngự các đội bóng sử dụng
Với xu thế bóng đá hiện đại tập trung vào kiểm soát khu vực giữa sân. Dễ hiểu việc các đội bóng ngày nay khi phòng ngự đều muốn tập trung quân số của mình vào trung lộ. Điều đó nhằm bảo vệ tốt khu vực này, trong khi gần như để mở hoàn toàn 2 cánh cho đối phương khai thác.
Việc khiến cho đối phương phải đưa bóng ra 2 biên sẽ rất có lợi cho đội phòng ngự. Bởi những tình huống ở đây bớt nguy hiểm hơn do sự hạn chế về không gian chơi bóng vì đường biên dọc cộng hướng xử lý duy nhất là phải đưa bóng vào phía trong. Do đó đội phong ngự sẽ dễ dàng hơn để hóa giải các pha tấn công của đối thủ.
Cách chiến thuật 4 4 2 vận hành khối phòng ngự
Khi sử dụng chiến thuật 442 đội phòng ngự có thể kéo 2 cầu thủ chạy cánh sát vào trung tâm bóp nhanh khoảng không trung lộ nhờ vào lợi thế quân số của mình. Lúc này sẽ có tới 2 cầu thủ phòng ngự kiểm soát, với sự chật chội ở khu vực trung lộ đội tấn công sẽ khó có cách tiếp cận mục tiêu.
Điều này đồng nghĩa buộc phải chấp nhận phương án còn lại là lên bóng ở biên nếu muốn tiến vào phần sân của đội phòng ngự. Tuy nhiên, 442 hoàn toàn có thể đối phó tốt đối với những tình huống lên bóng ở biên bằng bộ đôi tiền vệ, hậu vệ cánh.
Đội phòng ngự có thể dễ dàng tạo lợi thế về quân số ở khu vực hành lang cánh nhờ vào việc di chuyển của các tiền vệ, hậu vệ cánh này. Từ đó có thể tạo ra thế 2 với 1 hoặc 2 với 2 cùng đối phương.
Những cầu thủ còn lại trong khối đội hình sẽ di chuyển dần về phía cánh vừa để cung cấp sự hỗ trợ nếu cần thiết và duy trì tính chặt chẽ đội hình.
Điểm khác biệt giữa sơ đồ 442 với các sơ đồ khác
Câu hỏi được đặt ra là tại sao các đội bóng lại ưa dùng chiến thuật 442 thay vì 2 khối phòng ngự phổ biến khác là 433 hay 451. Lý do cho vấn đề này có thể hiểu rằng 2 sơ đồ kia đều có những nhược điểm riêng và điều đó lại được khắc phục triệt để bằng 442. Cụ thể như sau:
Khối đội hình 433
Lợi điểm của 443 là cực kỳ rõ ràng khi tuyến pressing đầu lên tới 3 người và khối phòng ngự sẽ không ngần ngại cuộc tấn công nào khi luôn có thế cân bằng.
Thậm chí là vượt hơn quân số so với tuyến dưới đối phương. Chính vì vậy, sơ đồ này rất phù hợp với những đội bóng chú trọng nhiều vào khả năng gây áp lực tầm cao.
Tuy nhiên, vấn đề của 433 là phải gây áp lực thật tốt, đặc biệt khi đối thủ hướng bóng ra biên. Sơ đồ này, khả năng bảo vệ hành lang cánh trước các pha đảo cánh của đối phương sẽ không được tối ưu. Lý do vì khoảng cách giữa tiền đạo cánh và hậu vệ cánh quá xa nên rất khó có sự hỗ trợ cần thiết cho nhau.
Khối đội hình 451
Với 451 vấn đề phòng ngự của hành lang cánh mà 433 gặp khó sẽ được giải quyết triệt để. Đồng thời với ít nhất 3 người ở tuyến giữa sơ đồ này tự tin có thể khóa chặt mọi đường lên bóng của đối thủ. Tuy nhiên, nhược điểm chính là rất hạn chế trong việc thực hiện các pha bẫy pressing hay đóng hộp tiền vệ trung tâm đối phương.
Thêm vào đó, với việc chỉ có 1 tiền đạo ở trên rất khó để khối 451 tận dụng được cơ hội phản công nhanh của mình do quân số đã bị cắt bớt.
Đồng thời cũng khiến đối phương thoải mái hơn trong việc gia tăng quân số trên mặt trận tấn công. Bên cạnh đó còn gia tăng sức ép lớn hơn lên hàng phòng thủ.
Chiến thuật 442
Dù không quá nổi bật ở bất cứ hạng mục nào thế nhưng chiến thuật 442 lại đem lại cho các đội bóng sự toàn diện cần có về cả sự chặt chẽ trong khối đội hình.
Đi kèm là các tình huống phản công nhanh nguy hiểm, những điều mà 443 hay 451 đều không làm được một cách trọn vẹn.
Xem thêm:
Kết luận
Chính vì vậy mà 442 vẫn luôn là lựa chọn tối ưu khi áp dụng chiến thuật phòng ngự cho các đội bóng ở thời điểm hiện tại.
Dưới góc nhìn chuyên sâu hơn về bóng đá có thể dễ dàng nhận thấy rằng các đội bóng ngày nay đều triển khai hệ thống phòng ngự theo chiến thuật 442.
